VỀ MỘT PHONG TRÀO MANG TÍNH CHẤT “CẦN VƯƠNG” Ở NAM KỲ HƯỞNG ỨNG LỜI HIỆU TRIỆU CỦA VUA TỰ ĐỨC (1859-1866)

Tóm tắt

Bài viết khái quát một vài nét về phong trào kháng chiến của quân và dân Nam Kỳ trong buổi đầu thực dân Pháp nổ súng xâm lược Việt Nam. Từ lực lượng quân đội triều đình cho đến những đội dân binh tự tổ chức đã anh dũng chống trả kẻ thù, bảo vệ thành trì, bảo vệ vùng đất quê hương. Khi Pháp lần lượt chiếm thành Gia Định, sau đó thôn tính 3 tỉnh miền Đông, rồi Nam Kỳ lục tỉnh, quân dân Nam Kỳ vẫn không chịu khuất phục, tiếp tục tiến hành những cuộc khởi nghĩa gây cho quân Pháp khó khăn trong việc bình định. Có nhiều ý kiến cho rằng sau Hiệp ước Nhâm Tuất (1862) vua Tự Đức đã ngã sang phe chủ hòa và bỏ rơi các cuộc kháng chiến của nhân dân. Tuy nhiên, khảo cứu nhiều nguồn tư liệu, chúng tôi nhận thấy: dù buộc phải ký Hiệp ước và mất ba tỉnh miền Đông Nam Kỳ cho Pháp, vua Tự Đức vẫn thực hiện chính sách hai mặt, một mặt đứng sau hỗ trợ cho các cuộc kháng chiến chống Pháp ở Nam Kỳ, mặt khác tiến hành đàm phán để chuộc lại những tỉnh đã mất. Tuy nhiên, vì một số lý do cuối cùng mục đích giành lại lãnh thổ của vua Tự Đức đã không đạt được và khi các cuộc khởi nghĩa lớn ở Nam Kỳ bị đàn áp, triều đình Huế đã ngã hẳn sang phe chủ hòa.