Tạp chí Khoa học xã hội Thành phố Hồ Chí Minh

TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VỀ DI CƯ CỦA CÁC DÂN TỘC THIỂU SỐ ĐẾN VÙNG ĐÔNG NAM BỘ

NGUYỄN THU VÂN — Sun, 30 Nov 2025 00:00:00 +0000

Vùng Đông Nam Bộ, trung tâm kinh tế năng động của Việt Nam, là điểm đến của nhiều dòng di cư, trong đó có các nhóm dân tộc thiểu số. Bài viết tổng quan các nghiên cứu về di cư của các dân tộc thiểu số đến vùng Đông Nam Bộ nhằm xác định những chủ đề trọng tâm và khoảng trống nghiên cứu. Kết quả cho thấy hầu hết các nghiên cứu tập trung vào nguyên nhân di cư, sinh kế, việc làm và hội nhập xã hội, trong khi các khía cạnh về thể chế, chính sách vùng, quá trình định cư lâu dài, khả năng thích nghi và duy trì bản sắc văn hóa ít được quan tâm. Các nghiên cứu mang tính hệ thống hoặc so sánh liên vùng, liên tộc người cũng còn hạn chế. Việc nhận diện những khoảng trống này sẽ góp phần định hướng các nghiên cứu tiếp theo và cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng, điều chỉnh chính sách đối với cộng đồng dân tộc thiểu số tại vùng Đông Nam Bộ.

BƯỚC ĐẦU NGHIÊN CỨU DI TÍCH KIẾN TRÚC AN PHÚ - GIA LAI

NGUYỄN QUỐC MẠNH — Sun, 30 Nov 2025 00:00:00 +0000

Di tích An Phú (Pleiku - Gia Lai) được xác định là kiến trúc Bơmong Yang. Bơmong Yang là một ngôi tháp bằng gạch có tường bao nằm trên một gò thấp nghiêng thoải dốc hướng xuống vùng bình nguyên Kơdơ rộng lớn. Từ năm 2022 đến nay, di tích đã liên tục được thăm dò, khai quật. Tư liệu phát hiện ở An Phú cho phép bước đầu đi đến nhận định đây là một kiến trúc đền tháp Phật giáo có niên đại ước định vào khoảng thế kỷ VII - VIII đến thế kỷ X, có mối quan hệ với các di tích Phật giáo ở duyên hải Nam Trung Bộ và khu vực. Phát hiện này đem lại nhận thức mới về mối quan hệ của loại hình kiến trúc tôn giáo ở Tây Nguyên, về lịch sử xuất hiện và phát triển của Phật giáo ở miền cao Trường Sơn - Tây Nguyên; cũng như gợi mở hướng nghiên cứu về vai trò của Phật giáo ở miền đất này, ở Tây Nguyên và khu vực.

THỰC HÀNH BỐ THÍ CỦA TĂNG NI, PHẬT TỬ TẠI ĐÔNG NAM BỘ HIỆN NAY

ĐỖ HƯƠNG GIANG — Sun, 30 Nov 2025 00:00:00 +0000

Bố thí Ba-la-mật là một trong sáu pháp thực hành để đạt giác ngộ của Phật giáo. Bố thí Ba-la-mật gồm: Tài thí, pháp thí, và vô úy thí. Dựa trên kết quả điều tra định tính tại 8 cơ sở thờ tự Phật giáo ở Đông Nam Bộ cùng một số tài liệu thứ cấp cho thấy, các tăng, ni, phật tử vùng Đông Nam Bộ thông qua các hoạt động tài thí như, nuôi dưỡng trẻ mồ côi, người già neo đơn, tặng nhà tình thương cho người nghèo, hay hỗ trợ xã hội trong đại dịch COVID-19, đã đồng thời thực hiện vô úy thí, vì đã góp phần động viên, an ủi những người kém may mắn và những người rơi vào tình thế nguy nan. Hoạt động pháp thí không chỉ giúp cho phật tử có nhận thức và hành vi tích cực trong đời sống, mà còn giúp họ chữa lành những tổn thương.

NHẬN DIỆN GIÁ TRỊ VĂN HÓA RAGLAI TRONG PHÁT TRIỂN DU LỊCH CỘNG ĐỒNG TẠI TỈNH KHÁNH HÒA (Trường hợp Ninh Thuận cũ)

NGÔ THỊ PHƯƠNG LAN, NGUYỄN THANH TUẤN, NGUYỄN MAI HUY — Sun, 30 Nov 2025 00:00:00 +0000

Bài viết tập trung phân tích tiềm năng khai thác các giá trị văn hóa truyền thống của người Raglai nhằm phục vụ phát triển du lịch cộng đồng tại tỉnh Khánh Hòa (trường hợp tỉnh Ninh Thuận cũ). Trên cơ sở khảo sát thực địa với phương pháp thu thập dữ liệu định tính dựa trên các phỏng vấn sâu tại các địa bàn Bác Ái Tây và Vĩnh Hải, kết hợp tổng hợp tài liệu nghiên cứu và chính sách địa phương, bài viết nhận diện hệ thống giá trị văn hóa bao gồm thể hiện dưới dạng thức vật thể và phi vật thể. Kết quả nghiên cứu cho thấy, sự tương tác giữa các yếu tố văn hóa truyền thống với các yếu tố tác động của xã hội đương đại đã tạo nên một văn hóa Raglai luôn biến động nhưng vẫn giữ được những nét riêng biệt. Chính nét riêng biệt đặc thù này đã làm cho văn hóa Raglai trở thành một nguồn lực quan trọng cho phát triển du lịch trong bối cảnh bức tranh du lịch địa phương còn đang thiếu vắng mảnh ghép văn hóa Raglai.

CÁC LÝ THUYẾT VÀ CÁCH TIẾP CẬN TRONG NGHIÊN CỨU HẠNH PHÚC Ở TRƯỜNG HỌC CỦA HỌC SINH

LÊ THỊ MỸ — Sun, 30 Nov 2025 00:00:00 +0000

Môi trường học đường đóng vai trò quan trọng trong quá trình xã hội hóa trẻ em. Trong đó, sự cảm nhận về hạnh phúc của học sinh được các nhà nghiên cứu quan tâm dưới các lý thuyết và cách tiếp cận khác nhau: lý thuyết hạnh phúc chủ quan, lý thuyết hệ sinh thái, lý thuyết tâm lý học tích cực, lý thuyết tự quyết và tiếp cận quyền trẻ em. Mỗi lý thuyết, cách tiếp cận có đặc điểm và tính ứng dụng khác nhau, được áp dụng tùy theo bối cảnh nghiên cứu. Đặc biệt, các lý thuyết nền tảng như lý thuyết hạnh phúc chủ quan, lý thuyết hệ sinh thái và tiếp cận quyền trẻ em có thể gợi mở các hướng nghiên cứu về hạnh phúc của học sinh và xây dựng mô hình trường học hạnh phúc ở Việt Nam.

GIÁO DỤC HÒA NHẬP TRONG KỶ NGUYÊN SỐ: NHỮNG CƠ HỘI VÀ THÁCH THỨC ĐỐI VỚI VIỆT NAM

HOÀNG MINH PHÚ — Sun, 30 Nov 2025 00:00:00 +0000

Nhiệm vụ quan trọng của ngành giáo dục, đảm bảo tính bình đẳng trong giáo dục, tạo cơ hội học tập cho tất cả mọi người. Tương tư như giáo dục thông thường, trong thời đại khoa học công nghệ phát triển mạnh mẽ hiện nay, việc áp dụng các tiến bộ của khoa học công nghệ vào trong quá trình thực hiện công tác giáo dục hòa nhập cho trẻ khuyết tật là rất cần thiết, nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục. Trong bài viết này, thông qua việc tổng quan các tài liệu gần đây, tác giả giới thiệu về vấn đề giáo dục hòa nhập, và tập trung phân tích những cơ hội cũng như thách thức trong việc ứng dụng các thành tựu khoa học và công nghệ vào trong chương trình giáo dục hòa nhập ở Việt Nam. Từ đó, tác giả đề xuất những giải pháp phù hợp để cho công tác giáo dục hòa nhập tại Việt Nam.

PHÁT HUY BẢN SẮC DÂN TỘC TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP SỐ: GÓC NHÌN TỪ VIỆT NAM

VŨ TUẤN HƯNG — Sun, 30 Nov 2025 00:00:00 +0000

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang diễn ra mạnh mẽ, Việt Nam cũng không nằm ngoài dòng chảy của tiến trình hội nhập số. Chuyển đổi số mở ra nhiều cơ hội phát triển, nhưng đồng thời cũng đặt ra không ít thách thức đối với việc giữ gìn và phát huy bản sắc dân tộc. Làm thế nào để bản sắc của một dân tộc không bị hòa tan giữa dòng chảy toàn cầu, mà ngược lại, trở thành điểm tựa và động lực trong thời đại số? Bài viết trình bày một số vấn đề mang tính lý luận nhằm bước đầu trả lời cho câu hỏi cấp thiết này qua góc nhìn từ Việt Nam.

CƠ HỘI VÀ THÁCH THỨC TRONG CHUYỂN ĐỔI XANH Ở VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG HIỆN NAY

NGUYỄN NGỌC DIỄM — Sun, 30 Nov 2025 00:00:00 +0000

Chuyển đổi xanh là một chiến lược quan trọng mà Việt Nam đang đeo đuổi. Bằng các cam kết quốc tế trong bảo vệ môi trường, phát triển bền vững, Việt Nam đã xây dựng các văn bản pháp lý quan trọng, lồng ghép chuyển đổi xanh trong phát triển… Là vùng đất có nhiều thế mạnh và tiềm năng, Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) nhằm tiến tới mục tiêu tăng trưởng xanh. Bài dựa trên các tổng quan, đánh giá thực trạng của vùng ĐBSCL, xác định các cơ hội và các thách thức cơ bản trong quá trình chuyển đổi xanh ở ĐBSCL để tìm kiếm phát huy các thế mạnh, tận dụng tốt các cơ hội và đồng thời giải quyết các khó khăn, vượt qua các thử thách nhằm thực hiện chuyển đổi hiệu quả, đạt mục tiêu tăng trưởng xanh.